Xích thép là bộ phận truyền động quan trọng trong các hệ thống băng tải, đặc biệt là trong lò sấy. Tuy nhiên, dưới điều kiện làm việc khắc nghiệt của nhiệt độ cao và môi trường chứa bụi, hơi hóa chất, tuổi thọ của xích thường bị giảm đáng kể. Vậy đâu là nguyên nhân chính khiến xích thép trong lò sấy nhanh mòn?
I. Nguyên Nhân Cốt Lõi Khiến Xích Thép Nhanh Mòn Trong Lò Sấy
Sự mài mòn nhanh chóng của xích thép trong lò sấy không chỉ là kết quả của ma sát thông thường, mà còn do sự tác động phức tạp của nhiệt độ và môi trường:
1. Nhiệt Độ Cao & Sự Phân Hủy Chất Bôi Trơn ( lubrication)
Đây là thủ phạm số một gây mài mòn xích trong lò sấy.
- Chất bôi trơn bị phân hủy/bay hơi: Ở nhiệt độ cao (thường trên 150 độ C), dầu hoặc mỡ bôi trơn thông thường sẽ nhanh chóng bị bay hơi, oxy hóa hoặc cacbon hóa (tạo cặn rắn).
- Mất lớp màng bảo vệ: Khi chất bôi trơn mất đi hoặc không còn duy trì được độ nhớt cần thiết, lớp màng bảo vệ giữa các bề mặt kim loại (chốt, con lăn, má xích) bị phá vỡ.
- Tăng ma sát: Điều này dẫn đến sự tiếp xúc trực tiếp giữa kim loại với kim loại, làm tăng ma sát và nhiệt độ cục bộ, gây ra mài mòn dính (adhesive wear) và mài mòn trượt (sliding wear) một cách dữ dội.
2. Mài Mòn Do Hạt Mài (Abrasive Wear)
Môi trường lò sấy thường chứa nhiều bụi, hạt vật liệu khô, hoặc cặn carbon hóa từ dầu bôi trơn cũ.
- Bụi bẩn xâm nhập: Các hạt bụi này xâm nhập vào các khớp nối (giữa chốt và bạc xích).
- Hiệu ứng "Giấy Nhám": Khi xích vận hành, các hạt rắn này đóng vai trò như hạt mài, liên tục bào mòn bề mặt chốt và bạc. Đây là dạng mài mòn ba vật thể, gây ra hiện tượng xích bị rão nhanh chóng.
3. Ăn Mòn Hóa Học và Ăn Mòn Oxy Hóa (Corrosion)
Không chỉ là ma sát, hóa chất cũng là kẻ thù thầm lặng:
- Oxy hóa ở nhiệt độ cao: Xích thép tiếp xúc với không khí nóng (chứa oxy) trong thời gian dài sẽ bị oxy hóa (gỉ sét). Lớp oxit này có cơ tính kém hơn thép, dễ bị bong tróc và bào mòn.
- Hơi ẩm/Hóa chất: Nếu vật liệu sấy có chứa hơi ẩm, axit hoặc các chất hóa học bay hơi, chúng sẽ kết hợp với nhiệt độ để tạo ra ăn mòn hóa học/điện hóa, làm suy yếu cấu trúc thép.
4. Tải Trọng & Vận Hành Quá Mức (Overload & Operation)
- Quá tải: Nếu băng tải chịu tải trọng lớn hơn thiết kế, lực kéo căng trên xích tăng lên, làm tăng áp suất tiếp xúc tại các khớp nối, đẩy nhanh quá trình mài mòn và rão.
- Căng xích không hợp lý: Xích quá căng hoặc quá chùng đều tạo ra lực tác động không đều và ma sát bất thường tại bánh nhông.
II. Giải Pháp Chống Mài Mòn Xích Thép Lò Sấy Hiệu Quả
Để kéo dài tuổi thọ của xích, cần áp dụng các giải pháp tổng thể, tập trung vào việc quản lý nhiệt độ, bôi trơn và bảo trì:
1. Lựa Chọn Chất Bôi Trơn Chuyên Dụng (Quan trọng nhất!)
Thay vì dầu mỡ thông thường, cần sử dụng dầu bôi trơn xích lò sấy chịu nhiệt độ cao (High-Temperature Chain Oil).
- Gốc dầu tổng hợp: Chọn loại dầu gốc tổng hợp, thường là Ester hoặc Polyalkylene Glycol (PAG), có điểm bốc cháy cao và độ ổn định nhiệt vượt trội.
- Không tạo cặn: Các loại dầu chất lượng cao sẽ ít bị cacbon hóa (tạo cặn than), giúp giữ sạch các khớp nối.
- Chống bay hơi: Đảm bảo dầu duy trì được độ nhớt và lớp màng bảo vệ ngay cả ở nhiệt độ đỉnh trong lò sấy.
2. Cải Tiến Vật Liệu Xích
- Thép hợp kim chịu nhiệt: Sử dụng xích làm từ thép hợp kim có khả năng chịu nhiệt và chống oxy hóa tốt hơn.
- Xích có con lăn/bạc đặc biệt: Lựa chọn các loại xích công nghiệp được thiết kế với độ cứng bề mặt cao hoặc có xử lý nhiệt chuyên sâu để tăng khả năng chống mài mòn.
3. Cải Thiện Hệ Thống Bảo Trì Định Kỳ
- Bôi trơn tự động: Lắp đặt hệ thống bôi trơn tự động (Automatic Lubrication System) để đảm bảo xích được cấp dầu liên tục và đúng liều lượng.
- Vệ sinh xích thường xuyên: Loại bỏ cặn carbon và bụi bẩn bám trên xích trước khi bôi trơn mới để giảm thiểu mài mòn do hạt mài.
- Kiểm tra độ căng: Định kỳ kiểm tra và điều chỉnh độ căng của xích để đảm bảo vận hành ổn định, giảm tải trọng động.
4. Kiểm Soát Môi Trường
- Lọc không khí: Cải thiện hệ thống lọc không khí trong lò sấy để giảm thiểu lượng bụi bẩn tiếp xúc với xích.
- Kiểm soát nhiệt độ: Đảm bảo nhiệt độ vận hành lò sấy nằm trong giới hạn cho phép của loại xích và dầu bôi trơn đang sử dụng.
Xích thép nhanh mòn trong lò sấy chủ yếu là do chất bôi trơn bị phân hủy dưới nhiệt độ cao, dẫn đến ma sát kim loại trực tiếp và kết hợp với mài mòn do bụi trong môi trường lò sấy. Việc chuyển sang dầu bôi trơn chịu nhiệt chuyên dụng và thực hiện bảo trì bôi trơn tự động, thường xuyên chính là chìa khóa để kéo dài tuổi thọ xích.
