Xích công nghiệp là "xương sống" trong nhiều hệ thống truyền động và vận chuyển của nhà máy, xí nghiệp. Việc bảo trì xích công nghiệp đúng cách không chỉ giúp duy trì hiệu suất hoạt động ổn định, mà còn kéo dài tuổi thọ thiết bị, giảm thiểu chi phí sửa chữa và nguy cơ ngừng máy đột ngột.
Vậy, đâu là những công việc cốt lõi mà mọi kỹ sư bảo trì cần nằm lòng? Bài viết này sẽ tập trung vào 3 việc quan trọng nhất khi bảo trì, bảo dưỡng xích công nghiệp.
I. Tại sao cần bảo trì xích công nghiệp định kỳ?
Trước khi đi sâu vào quy trình, hãy hiểu rõ tầm quan trọng của việc bảo dưỡng xích công nghiệp:
- Tối ưu hóa hiệu suất: Xích được vệ sinh và bôi trơn đầy đủ sẽ giảm ma sát, giúp hệ thống truyền tải lực hiệu quả, tiết kiệm năng lượng.
- Kéo dài tuổi thọ: Bảo trì giúp phát hiện sớm các dấu hiệu mài mòn, rạn nứt, từ đó có biện pháp khắc phục kịp thời, tránh hư hỏng lan rộng, tăng tuổi thọ sử dụng của xích.
- Đảm bảo an toàn: Xích bị mòn, giãn hoặc lắp đặt sai cách là nguyên nhân tiềm ẩn gây tai nạn lao động nghiêm trọng. Bảo trì định kỳ giúp loại bỏ các rủi ro này.
- Giảm chi phí vận hành: Ngăn ngừa hỏng hóc lớn, tránh được chi phí sửa chữa đắt đỏ hoặc thay thế toàn bộ hệ thống.
II. 3 Việc Quan Trọng Cần Nhớ Khi Bảo Trì Xích Công Nghiệp
Để quy trình bảo trì xích công nghiệp đạt hiệu quả cao nhất, bạn cần tập trung vào 3 khía cạnh sau: Vệ sinh, Bôi trơn và Kiểm tra độ căng/mài mòn.
1. Vệ sinh xích thường xuyên và triệt để
Bụi bẩn, dầu mỡ cũ, mạt kim loại và các chất ô nhiễm trong môi trường làm việc bám vào xích tạo thành hỗn hợp mài mòn, làm tăng ma sát và phá hủy các khớp nối, chốt xích nhanh chóng.
Cách thực hiện:
- Tắt máy và tháo xích (nếu cần): Đảm bảo an toàn tuyệt đối khi làm việc.
- Sử dụng dung dịch chuyên dụng: Dùng dung dịch vệ sinh xích (chain cleaner) phù hợp, không gây hại cho vật liệu xích (nhất là xích có phớt O-ring).
- Loại bỏ cặn bẩn: Dùng bàn chải mềm (hoặc bàn chải chuyên dụng) chà rửa kỹ lưỡng các mắt xích, con lăn, chốt và ống lót để loại bỏ hoàn toàn bụi bẩn, gỉ sét và dầu mỡ cũ.
- Lau khô: Rửa sạch lại bằng nước (nếu dung dịch cho phép) và dùng khăn mềm sạch lau khô hoặc để xích khô tự nhiên.
2. Bôi trơn đúng loại và đúng kỹ thuật
Bôi trơn xích công nghiệp là yếu tố quan trọng bậc nhất giúp giảm ma sát giữa các bộ phận chuyển động (chốt, ống lót, tấm xích) và ngăn ngừa gỉ sét. Việc thiếu hoặc sử dụng sai loại dầu bôi trơn sẽ làm xích mòn rất nhanh.
Cách thực hiện:
- Chọn đúng loại dầu: Dùng dầu bôi trơn chuyên dụng cho xích công nghiệp, có độ nhớt và phụ gia phù hợp với tải trọng, tốc độ và điều kiện môi trường (nhiệt độ, ẩm ướt, hóa chất).
- Bôi trơn vào vị trí quan trọng: Dầu cần phải thấm sâu vào các khớp nối (giữa chốt và ống lót) – nơi chịu ma sát lớn nhất. Bôi dầu vào mặt trong của xích, để dầu tự thấm vào.
- Lịch trình bôi trơn: Cần xây dựng lịch trình bôi trơn định kỳ (ví dụ: 8 giờ/lần, hàng tuần, hàng tháng) dựa trên hướng dẫn của nhà sản xuất và điều kiện vận hành thực tế.
- Không bôi quá nhiều: Bôi quá nhiều dầu có thể gây văng dầu, lãng phí và thu hút bụi bẩn nhiều hơn.
3. Kiểm tra độ căng (lực căng) và mài mòn xích
Độ căng xích phải luôn nằm trong phạm vi cho phép. Xích quá căng sẽ gây tải nặng lên ổ trục và làm các bộ phận mòn nhanh hơn; xích quá lỏng sẽ gây rung động, tiếng ồn, dễ bị trượt hoặc đứt gãy.
Cách thực hiện:
- Kiểm tra độ căng: Dùng thước đo hoặc thiết bị chuyên dụng để kiểm tra độ võng (sag) của xích và điều chỉnh độ căng về mức tiêu chuẩn của nhà sản xuất.
- Kiểm tra độ giãn (Stretch): Độ giãn của xích chủ yếu do sự mài mòn giữa chốt và ống lót. Đây là chỉ số quan trọng nhất để quyết định thời điểm thay thế. Dùng thước chuyên dụng hoặc đo khoảng cách giữa nhiều mắt xích (ví dụ 10-12 mắt xích). Nếu độ giãn vượt quá khoảng 3% so với chiều dài ban đầu, bạn cần xem xét thay xích mới.
- Kiểm tra trực quan: Quan sát các dấu hiệu mài mòn bất thường, nứt vỡ ở tấm xích, con lăn, chốt hoặc bất kỳ dấu hiệu hư hỏng nào ở đĩa xích (sprocket).
Thực hiện nghiêm túc 3 việc quan trọng trên – Vệ sinh, Bôi trơn và Kiểm tra độ căng/mài mòn – là chìa khóa để bảo trì xích công nghiệp đúng cách và hiệu quả nhất. Đầu tư vào bảo trì định kỳ chính là đầu tư vào sự ổn định và bền vững của toàn bộ hệ thống sản xuất. Hãy thiết lập một quy trình bảo trì chi tiết ngay hôm nay để tối đa hóa tuổi thọ của xích và đảm bảo hệ thống vận hành an toàn, trơn tru.
